Machinist Trade मशीनिस्ट

Machinist Trade मशीनिस्ट

CTS अंतर्गत मशीनिस्ट ट्रेड हा ITIs च्या नेटवर्कद्वारे देशभरात वितरित केला जाणारा सर्वात लोकप्रिय अभ्यासक्रम आहे. अभ्यासक्रम दोन वर्षांचा आहे. यात प्रामुख्याने डोमेन क्षेत्र आणि कोर क्षेत्र समाविष्ट आहे. डोमेन क्षेत्र (व्यापार सिद्धांत आणि व्यावहारिक) व्यावसायिक कौशल्ये आणि ज्ञान प्रदान करते, तर मुख्य क्षेत्र (रोजगार कौशल्य) आवश्यक मूलभूत कौशल्ये आणि ज्ञान आणि जीवन कौशल्ये प्रदान करते. प्रशिक्षण कार्यक्रमातून उत्तीर्ण झाल्यानंतर, प्रशिक्षणार्थीला DGT द्वारे राष्ट्रीय व्यापार प्रमाणपत्र (NTC) प्रदान केले जाते जे जगभरात मान्यताप्राप्त आहे.

दोन वर्षांच्या कालावधीत, उमेदवाराला विषयांवर प्रशिक्षण दिले जाते- व्यावसायिक कौशल्य, व्यावसायिक ज्ञान, अभियांत्रिकी रेखाचित्र, कार्यशाळा विज्ञान आणि गणना आणि नोकरीच्या भूमिकेशी संबंधित रोजगार कौशल्ये. या व्यतिरिक्त, आत्मविश्वास वाढवण्यासाठी उमेदवाराला प्रोजेक्ट वर्क आणि एक्स्ट्रा करिक्युलर अॅक्टिव्हिटीज करण्याची जबाबदारी सोपवली जाते. व्यावहारिक कौशल्ये सोप्या ते जटिल पद्धतीने दिली जातात आणि त्याच वेळी कार्य पूर्ण करताना संज्ञानात्मक ज्ञान लागू करण्यासाठी सिद्धांत विषय त्याच पद्धतीने शिकवला जातो. व्यावसायिक कौशल्य विषयांतर्गत समाविष्ट असलेले विस्तृत घटक खालीलप्रमाणे आहेत: 

पहिले वर्ष – या वर्षात, व्यापाराशी संबंधित सुरक्षेच्या बाबी, मूलभूत फिटिंग ऑपरेशन्स उदा. मेकिंग, फाइलिंग, सॉईंग, चिसेलिंग, ड्रिलिंग, टॅपिंग, ग्राइंडिंग ±0.25 मि.मी.च्या अचूकतेसाठी समाविष्ट केलेली सामग्री आहे. ±0.2 मिमीच्या अचूकतेसह आणि 1 कोनीय सहिष्णुतेसह विविध फिट उदा., स्लाइडिंग, टी-फिट आणि चौरस फिट करणे. वेगवेगळ्या आकाराच्या कामावर लेथ ऑपरेशन आणि थ्रेड कटिंगसह वेगवेगळ्या टर्निंग ऑपरेशनद्वारे घटक तयार करतात.

व्यावहारिक प्रशिक्षणाची सुरुवात स्लॉटिंग मशीनच्या ऑपरेशनने होते आणि ±0.04 मिमी अचूकतेसाठी वेगवेगळे घटक बनवतात. पारंपारिक मिलिंग मशीनमध्ये विविध ऑपरेशन्स उदा., प्लेन, फेस, अँगुलर, फॉर्म, गेज, स्ट्रॅडल मिलिंग अचूकतेसह ±0.02 मिमी स्क्वेअर थ्रेड कटिंगच्या विस्तृत कव्हरेजसह वेगवेगळ्या ऑपरेशनद्वारे. अचूकतेसह पुढील आगाऊ टर्निंग ऑपरेशन्स ±0.04 मिमी कव्हर केले आहेत. पुढे, ग्राइंडिंग ऑपरेशन (पृष्ठभाग आणि दंडगोलाकार दोन्ही) ±0.01 मिमीच्या अचूकतेसह केले जाते.

दुसरे वर्ष -या वर्षात, वेगवेगळ्या कटिंग टूल्सचे ग्राइंडिंग सुरुवातीला कव्हर केले जाते आणि त्यानंतर बोरिंग, गीअर कटिंग, स्प्लाइन इत्यादी ±0.05 मिमी अचूकतेसाठी आगाऊ मिलिंग ऑपरेशन केले जाते. मूलभूत इलेक्ट्रिकल उपकरणे आणि सेन्सर देखील कव्हर केले जातात आणि सीएनसी टर्निंग ऑपरेशन ज्यामध्ये विविध घटक तयार करण्यासाठी कव्हर केलेल्या सेटिंग, ऑपरेशन आणि प्रोग्रामिंग भागापासून स्टारिंग कव्हर केले जाते.

सीएनसी मिलिंग ऑपरेशन सुरुवातीला समाविष्ट आहे ज्यामध्ये सेटिंग, ऑपरेशन आणि भिन्न घटक तयार करण्यासाठी भाग प्रोग्रामिंग समाविष्ट आहे. या व्यतिरिक्त, दस्तऐवजीकरण, तांत्रिक इंग्रजी, साधे दुरुस्ती आणि देखभाल कार्य, बेव्हल गीअर्स, प्लेट घटक, वर्म व्हील, वर्म थ्रेड इत्यादीसारख्या काही क्लिष्ट घटकांचे मशीनिंग ±0.05 मिमी अचूकतेचे घटक.

प्रगतीचे मार्ग-

 तंत्रज्ञ म्हणून उद्योगात सामील होऊ शकतो आणि वरिष्ठ तंत्रज्ञ, पर्यवेक्षक म्हणून पुढे प्रगती करू शकतो आणि व्यवस्थापकाच्या स्तरापर्यंत वाढू शकतो.

 उच्च माध्यमिक प्रमाणपत्र मिळविण्यासाठी नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ ओपन स्कूलिंग (NIOS) मार्फत 10+2 परीक्षेत बसू शकतो आणि सामान्य/तांत्रिक शिक्षणासाठी पुढे जाऊ शकतो.

 लॅटरल एंट्रीद्वारे अभियांत्रिकीच्या अधिसूचित शाखांमध्ये डिप्लोमा कोर्समध्ये प्रवेश घेऊ शकतो.

2. प्रशिक्षण प्रणाली

 नॅशनल अॅप्रेंटिसशिप सर्टिफिकेट (NAC) कडे नेणाऱ्या विविध प्रकारच्या उद्योगांमध्ये शिकाऊ कार्यक्रमात सामील होऊ शकतात.

 ITIs मध्ये प्रशिक्षक होण्यासाठी व्यापारात क्राफ्ट्स इन्स्ट्रक्टर ट्रेनिंग स्कीम (CITS) मध्ये सामील होऊ शकतात.

 DGT अंतर्गत प्रगत डिप्लोमा (व्यावसायिक) अभ्यासक्रमांना लागू होऊ शकतात.