सातारा हा महाराष्ट्रातील एक जिल्हा आहे. हे सुंदर हिल स्टेशन्स, मंदिरे आणि ऐतिहासिक ठिकाणांनी वेढलेले आहे. शिवाजी महाराजांच्या कारकिर्दीत भव्य राजवाडे आणि किल्ले बांधले गेले. शिवाजी महाराजांच्या काळात सर्जनशील वास्तू बांधकाम शिखरावर होते. राजा शिवाजीने फक्त नवीन किल्ले बांधले नाहीत तर त्यांनी आपल्या मराठ्यांच्या राज्यात इतर जुने किल्ले देखील पुनर्संचयित केले. उच्च दर्जाची बांधकामे आणि वास्तू केवळ किल्ले बांधण्यापुरती मर्यादित नव्हती तर इतर बहुउद्देशीय इमारती आणि संरचनांच्या बांधकामातही त्याची अंमलबजावणी होते. सर्जनशील आणि सौंदर्यात्मक बांधकामांचा आघात त्यानंतरही राहिला. बारामोटे ची विहीर सातारा जिल्ह्यातील लिंब नावाच्या ठिकाणी आहे, ते सर्वोत्तम आहे. त्या बांधकामांची उदाहरणे. हे ऐतिहासिक वास्तू पुरातत्वशास्त्रज्ञ, इतिहास आणि ऐतिहासिक वास्तुकलेच्या विद्यार्थ्यांसह जगभरातील पर्यटकांसाठी आकर्षणाचा विषय बनले आहे.
थोर मराठा राजा छत्रपती शिवाजी यांनी 1663 मध्ये पहिल्या मुस्लिम आक्रमणानंतर सातारा किल्ला जिंकला आणि त्यामुळे निजामशाही राजवटीचा अंत झाला. साताऱ्याजवळ लिंब नावाच्या ठिकाणी बारामोटे ची विहीर ही पुरातन पायरी विहीर आहे. या विहिरीचे बांधकाम 1641 मध्ये सुरू झाले आणि श्रीमती विरूभाई यांच्या देखरेखीखाली 1946 मध्ये पूर्ण झाले. ही विहीर जवळपास 300 आंब्याच्या झाडांना पाण्याचा स्त्रोत आहे.
विडिओ पहा
बारामोटे ची विहीर हे लिंब नावाच्या गावात वसलेले आहे. लिंब हे राष्ट्रीय महामार्ग क्रमांक 4 वर जवळपास 16 किलोमीटरवर आहे साताऱ्यापासून दूर आणि पुण्यापासून ९९ किलोमीटर दूर. ऊस, भात, भाजीपाला शेती आणि आंबा हा स्थानिक व्यवसाय आहे . विहिरीच्या आजूबाजूच्या जमिनीत चिंच, पिपळ आणि आंब्याची झाडे आढळतात. लक्षात घेणे खूप कठीण आहे कारण जमिनीच्या पातळीवर फारसे बांधकाम झालेले नाही. स्थानिक भागातील शेतकरी अजूनही वापर करतात शेतीसाठी विहिरीचे पाणी ते विद्युत पंपाद्वारे बाहेर काढतात.
बारामोतीची विहीर अष्टकोनी आहे आणि खोदलेल्या शिवलिंगाच्या आकारात सारखीच बांधली गेली आहे (हिंदू पुराणात हे भगवान शिव सूचित करते). ही विहीर 130 फूट लांब, 50 फूट रुंदीची आहे. वास्तविक चे मुख्य क्षेत्र विहीर 110 फूट खोल आणि 50 फूट व्यासाची आहे. ही विहीर राजस्थानातील त्या पारंपारिक पायऱ्यांच्या विहिरीपेक्षा वेगळी बांधण्यात आली आहे. पायऱ्यांवरून खाली चढल्यावर जमिनीच्या पातळीच्या खाली एक कमानदार भव्य उद्घाटन आहे जे पायऱ्यांकडे घेऊन जाते. चांगले या कमानीच्या दोन्ही बाजूंना आणखी दोन पायऱ्या आहेत ज्या खालच्या पातळीकडे जातात विहिरीचे. या विहिरीच्या मध्यभागी जाण्यासाठी एका बाजूने पायर्‍या आहेत जिथून पाहण्यासारखे होते गॅलरी ही संपूर्ण विहीर दोन भागात विभागलेली आहे, एक आयताकृती आणि दुसरी अष्टकोनी विहीर आहे.
दुसऱ्या कमानदार उघडण्याच्या शीर्षस्थानी. ही गॅलरी दोन्ही बाजूंना उघडते, एक अष्टकोनी विहिरीच्या आत आणि दुसरी आयताकृती विहिरीकडे जी मुख्य प्रवेशद्वाराकडे आहे. या गॅलरींच्या वर बसण्यासाठी एक व्यासपीठ आहे राजाचे सिंहासन. बाजूच्या जमिनीपासून गॅलरीपर्यंत जाण्यासाठी, दुसऱ्या कमानीत एक गुप्त अरुंद दरवाजा ‘चोर-दरवाजा’ बांधला आहे. संपूर्ण विहीर काळ्या दगडात बांधण्यात आली आहे. ही रचना एक प्रकारची आहे भूमिगत राजवाडा.
मुख्य अष्टकोनी विहिरीच्या आतील बाजूस वाघांची चार शिल्पे आहेत. वाघाचे रूप विजयाचे रूपक म्हणून वापरले गेले. दोन्ही दक्षिणेकडील सर्वात जास्त वाघाच्या शिल्पांच्या पुढील पायावर दोन लहान हत्ती कोरलेले आहेत आणि इतर दोन्ही उत्तरेकडील वाघाची शिल्पे उडी मारण्याच्या हावभावात आहेत. हे राजाच्या विजयाचे द्योतक आहे दक्षिणेकडे आणि त्याचा पुढचा इच्छुक उत्तरेकडे जातो.
भव्य पायऱ्यांसह या विहिरीमध्ये प्रवेश करण्यासाठी आणखी दोन मार्ग आहेत. मुख्य अष्टकोनी विहिरीला विहिरीतील पाणी वाहून नेण्यासाठी पंधरा खंदकांची व्यवस्था आहे परंतु उर्वरित फक्त बारा खंदक कार्यरत होते. जेव्हा आवश्यक असेल तेव्हा तीन खंदक वापरण्यात आले. मध्ये आणखी दहा खंदकांची व्यवस्था करण्यात आली पावसाळ्यात पाण्याची पातळी वाढल्यास पहिली आणि दुसरी कमान.
या विहिरीचे विभाजन करणारी रचना ही एक प्रकारची राजवाडा आहे. दोन्ही बाजूंनी पायऱ्या आहेत राजवाड्याच्या मुख्य सभामंडपात पोहोचण्यासाठी दुसरी कमान. मध्यभागी दोन कल्पकतेने कोरलेले खांब आहेत हॉल प्रत्येक खांब वेगळ्या पद्धतीने कोरलेला आहे. घोडेस्वारी प्रकार, भगवान हनुमान आणि हत्ती एकावर कोरलेले आहेत खांब तर दुसरा हत्ती स्वार राजा, गणपती आणि फुलांच्या सजावटीच्या आकृतिबंधांनी कोरलेला आहे. आकृतिबंध खिडक्यांजवळ आणि खांबांवर तार्किकदृष्ट्या फुले आणि पक्षी कोरलेले आहेत.
या राजवाड्याच्या छतावर राजाच्या सिंहासनाची मांडणी आणि परिषद बैठकीची व्यवस्था केलेली आहे. पहिले शाहू महाराज स्वत: येथे त्यांच्या प्रशासकीय मंडळासोबत परिषद बैठक चालवत असत.
विडिओ पहा
मॅप
बारामोटे ची विहीर कडे जाण्यासाठी खाली क्लिक करा.
Comments
Post a Comment